علامه شیخ باقر شریف القرشی (رحمه الله) در کتاب (زندگی امام باقر علیه السلام) ذکر میکند، ایشان (علیه السلام) به واسطه سم و به دستان ستمگر بنی امیه به شهادت رسیدند. وی دلایل مختلفی را برای این اقدام امویان برمیشمارد که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- شخصیت والای امام:
امام محمد باقر (علیه السلام) والاترین شخصیت جهان اسلام به شمار میآمد که تمام مسلمانان بر جایگاه عظیم الشأن ایشان اتفاق نظر داشته و مقصد تمام دانشمندان در سراسر جهان اسلام برای کسب دانش و فضیلت بودند.
امام (علیه السلام) از محبوبیت و جایگاه بالایی میان عموم مردم برخوردار بودند، زیرا که ایشان عالمی برجسته از خاندان پیامبر (صلی الله علیه وآله) به شمار میآمدند. این امر حسد و کینه بنی امیه را برانگیخت تا دست به شهادت ایشان بزند.
۲- وقایع دمشق:
از دیگر دلایلی که بنی امیه را به سمت ترور امام (علیه السلام) سوق داد، وقایع دمشق بود:
الف- امام در تیراندازی بر بنی امیه سرآمد بود. هنگامی که هشام، امام (علیه السلام) را به تیراندازی دعوت نمود، تصور میکرد که امام را شکست خواهد داد و میتواند این موضوع را اسباب تمسخر و تحقیر امام میان اهل شام قرار دهد؛ اما تیراندازی بینظیر امام موجب شگفتی بنی امیه و مردم شد، به گونه ای که تا آن زمان نمونهی آن را در جهان ندیده بودند. این امر خشم و کینه هشام را تحریک نمود و از همان زمان تصمیم به ترور امام گرفت.
ب- برتری امام (علیه السلام) در مناظره با هشام درباره امر امامت و عجز هشام از پاسخگویی یکی دیگر از دلایل کینه هشام بود.
ج- مناظره امام (علیه السلام) با عالم نصرانی و غلبه بر وی به گونهای که منجر به اعتراف وی به ناتوانیش شد را نیز میتوان از دلایل مهم این واقعه عظیم دانست. این برتری چنان بود که ماجرا نقل مجامع و محافل اهل شام گشت.
این موارد را میتوان از اصلیترین دلایلی دانست که امویان را برانگیخت تا دست به ترور و شهادت امام (علیه السلام) بزنند. علی لعنة الله علی قوم الظالمین.