العربية
English
Türkçe
اُردُو
Français
Deutsch
Kiswahili
Español
نام مبارک ایشان جعفر و کنیه ایشان أبوعبدالله است. القابی که برای او برشماردهاند، عبارتند از : فاضل، طاهر و صادق، که آخرین آن از همه معروفتر است.
مادر ایشان، سیده جلیله مکرمهای، به نام فاطمه بود که به (ام فروه) شهرت داشت و دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر بود. امام صادق (علیه السلام) در مورد وی میفرمایند: «مادرم از مومنان راستین و پرهیزکاران واقعی بود، او از نیکوکاران بود و خداوند نیکوکاران را دوست میدارد.»
ایشان در آغوش پدر بزرگوارشان امام باقر و جد گرامیشان امام سجاد (علیهما السلام) تربیت یافته و از آن دو، علوم شریعت و معارف اسلامی را فراگرفتند. مسئولیت مهم امامت در ۳۴ سالگی و در سال (117 هجری قمری) به عهده ایشان نهاده شد.
امام صادق (علیه السلام) از چنان جایگاه فضل و دانشی برخوردار بودند که دوست و دشمن به آن اعتراف میکرد. دانشمندان، فقهاء و علما از فیض وجودی ایشان بهره میبردند، در مجالس و پای منبرشان درس میآموختند و از نفسهای مبارک وی علم و ادب و حکمت فرامیگرفتند. امام صادق (علیه السلام) عالم بی منازع زمانه خویش بودند، به گونهای که با فکر درخشان و بصیرت دقیق خود، راز علوم را میشکافتند و دنیا را از دانش خود پرمینمودند. در حدیثی درباره گستره دانش خود میفرمایند: «به خدا سوگند من كتاب خدا را ، از آغاز تا پايانش، چنان مىدانم كه گويى در مشت من است. خبر آسمان و زمين و گذشته و آينده در قرآن موجود است و خداوند عزّ و جلّ فرموده: «بيان هر چيز در قرآن هست.»
از مظاهر علم ایشان همین بس که چهارهزار شاگرد پرورش دادند و علم و فرهنگ را در تمام گستره تمدن اسلامی پراکنده ساخته و معالم دین و احکام شریعت را نشر دادند.
در میان حکمتها و مواعظ ارزشمند ایشان آمده است:
* به حمران بن اعين مىفرمود: "اى حمران! به كسى بنگر كه در قدرت، دون توست و به كسى منگر كه در آن از تو برتری دارد؛ كه اين شيوه براى تو در آنچه روزيت شده قانع كنندهتر است و تو را شایسته و سزاوار نعمت بيشترى از سوى پروردگارت میگرداند.
و بدان كه هيچ پارسايى و زهدی، مفیدتر از دورى كردن از محرّمات الهى و دست شستن از آزار مؤمنان و غيبت كردن ايشان نيست، و هيچ زندگانى گواراتر از خوش اخلاقى نيست، و هيچ مالى سودمندتر از قناعتورزى در همان مال اندكی كه كفايت زندگى مىكند، نیست و هيچ جهالتى زيانبارتر از خود محورى نباشد.
*و میفرمودند: اگر بتوانى، از خانهات بيرون نرو؛ زيرا اگر بيرون روى (وظيفهات سنگين مىشود) و بايد كه غيبت نكنى، دروغ نگوئى، حسد نورزى، رياء نكنى و خودنمائى نكنى و چاپلوسى ننمائى. خانه مسلمان چه عبادتگاه و صومعه خوبى براى اوست كه در آنجا از چشم و زبان و نفس و شهوتش جلوگيرى مىكند.
* امام صادق (عليه السلام) به مردى كه از ايشان توصیهای خواست، فرموند: بار و بنهات را آماده ساز و توشهات را پيشاپيش بفرست و خود وصىّ خودت باش و به ديگرى نگو كه آنچه را به كارِ تو میآيد [بعدا] برايت بفرستد.
* امام صادق عليه السلام ـ در سفارش به عبد اللّه بن جندب ـ فرمود : اى پسر جندب! شب كم بخواب و روز اندک سخن بگو؛ زيرا در بدن آدمى عضوى كم سپاستر از چشم و زبان نيست که مادر سليمان به سليمان (عليه السلام) گفت: فرزندم! از خواب بپرهيز؛ زيرا خواب [زياد] ، تو را در آن روزى كه مردم به اعمال خود نيازمندند، تهيدست میگرداند.