واحد تحقیق در مرکز تراث البصره وابسته به بخش امور معارف اسلامی و انسانی آستان قدس عباسی یکی از واحدهای مهم در زمینه تحقیق نسخ خطی شهر بصره به شمار می رود که هدف آن احیا، حفظ و مستندسازی میراث و تاریخ این شهر و دانشمندان بزرگ آن است.
شیخ یاسین الیوسف، معاون رئیس مرکز یاد شده در این خصوص گفت، واحد تحقیق مسئولیت های مختلفی را به عهده دارد از جمله تفکیک نسخ خطی شهر بصره، تعیین نسخی که نیازمند تحقیق هستند، تصحیح، ارزیابی و تحقیق در متون نسخ خطی و مطالبی که علاوه بر تحقیق فنی نیازمند تحقیق علمی هستند.
وی گفت، این مرکز تلاشهایی را در زمینه تحقیق برخی نسخ خطی انجام داده است از جمله (مفتاح اللبيب فی شرح التهذيب) تالیف نعمت الله الموسوی الجزائری، (المقنعه الأنيسه والمغنيه النفيسه)، تالیف شیخ احمد بن عبد الرضا، مشهور به مهذب الدين، (اخبار النحويين البصريين ومراثيهم وأخذ بعضهم عن بعض) نوشته الحسن بن عبد الله السيرافی، (الوجيزه الحقيه) تالیف شيخ احمد بن عبد الرضا، مشهور به مهذب الدين، (التنبيه على غرائب من لا يحضره الفقيه) تالیف شيخ مفلح بن حسن الصيمری که در دست چاپ است، (تحفه ذخائر كنوز الاخيار)، تالیف شيخ احمد بن عبد الرضا، مشهور به مهذب الدين، که جلد اول آن مورد تحقیق واقع شده است و کار بر روی سایر جلدها در حال انجام است، (خلاصه الوسائل فی شرحِ المسائل) تالیف شيخ محمد بن الحارث المنصوری، که یک کتاب عقیدتی به شمار می رود و رساله های دهگانه شيخ طوسی در آن مراحل پایانی بازنگری و بررسی لغوی را پشت سر می گذراند.
الیوسف تاکید کرد، از جمله آثاری که این واحد تحقیق آن را آغاز کرده (تفسير المغانی المعطوف على المعانی والمثانی والمبانی) تالیف شيخ احمد بن عبد الرضا، مشهور به مهذب الدين، مجموعه رسائل مهذب الدين البصری، که سی و یکمین رساله در دست تکمیل است، مشكاه العلوم (در حوزه علم صرف)، تالیف موسى بن عزيز الله الجزائری (در دست اجرا)، المعول فی شرح المطول، تالیف ابن رحمه الحويزی (در دست تکمیل)، والسؤاليه الحبيبيه تالیف مهذب الدين البصری (در دست تکمیل)، تحفه كنوز الأخيار،کتابی در زمینه حدیث، تالیف شيخ مهذب الدين البصری است که احتمال دارد با تحقیق به پنج جلد برسد.