مرکز ترمیم کتب خطی الکفیل، تلفیقی از مهارت و دقت

مرکز ترمیم کتب خطی الکفیل با هدف ترمیم، محافطت و نگهداری از میراث مکتوب کشور عراق و آثار موجود در گنجینه موزه آستان مقدس عباسی در قسمت امور فکری و فرهنگی حرم مطهر عباسی تاسیس گردیده است.
آقای سید کمال عبدالحمید رئیس این مرکز در گفتگو با خبرنگار شبکه جهانی الکفیل گفت: اغلب نسخ خطی از موادی طبیعی مانند چرم تهیه شده اند که تحت تاثیر شرایط محیطی دچار انواع خسارات می گردند. این موضوع آستان مقدس عباسی را بر آن داشت تا نیروهای خود را در داخل و خارج عراق آموزش داده تا بتواند از میراث مکتوب خود به نحو احسن محافظت نماید.
آقای سید کمال از اعزام نیروهای این مرکز در وهله اول به بغداد و پس از آن به کشور ایران خبر داد و افزود: برگزاری دوره های آموزشی این مرکز ادامه یافت تا آنکه گروهی از پرسنل این مرکز برای آموزش به کشور چک اعزام گردیدند.
ایشان دلیل انتخاب کشور چک برای آموزش پرسنل را قدمت و تبحر این کشور در ترمیم نسخ خطی اعلام نمود و گفت: پس از آنکه در مرکز ترمیم الکفیل توانمندی لازم برای ترمیم کتب خطی فراهم گردید، این مرکز اقدام به خریداری دستگاهها و تجهیزات مورد نیاز برای ترمیم نسخ خطی نمود.
وی در پاسخ به سوالی زمان مورد نیاز برای مرمت نسخ خطی را متناسب با میزان آسیب وارده به نسخ دانست و گفت: تعداد صفحات کتاب نیز در زمان مورد نیاز برای ترمیم آن موثر است.
وی ترمیم کتب خطی را شامل چند بخش دانست و گفت: در اولین مرحله نسخ خطی مورد معاینه بیولوژیکی قرار می گیرند. در این مرحله نسخ خطی از لحاظ باکتری، قارچ و تعفن موجود روی آنها مورد بررسی قرار میگیرند. در این مرحله و پس از کشت نسخ خطی در دستگاههای مخصوص، نیاز یا عدم نیاز به گندزدائی از کتب مشخص می گردد.
پس از آن کتاب در بخش شیمیائی مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد. وی فعالیت بخش شیمیائی را متوجه شناسائی نوع جوهر کتاب، جوهر مهرهای موجود، جنس کاغذ و میزان PH آن و همچنین جنس چرم بکار رفته در جلد کتاب دانست و افزود: در این مرحله چسب و رنگ مناسب برای ترمیم کتاب مشخص و کتاب برای ترمیم به همراه گزارش شیمیائی و فیزکی آن برای کارشناس ترمیم ارسال می گردد.
در مرحله سوم، از کتاب قبل از ترمیم برای مستند نمودن میزان آسیبهای وارده به آن عکس تهیه می گردد. بعد از آن عملیات تمیزکاری مکانیکی آغاز می گردد. در این مرحله در صورتیکه گزارش ضرورت شستشوی کتاب را توصیه نموده باشد، کتاب به روش خاصی شسته شده و عملیات ترمیم آغاز می گردد.
وی به جدا نمودن کاغذهای به هم چسبیده با استفاده از بخار آب اشاره نمود و گفت: پس از این مرحله فرورفتگی ها و سوراخهائی در کتاب نمایان می گردند که پیش از این مرحله قابل مشاهده نبوده اند. وی به پر نمودن این فرورفتگیها با خمیر مخصوص اشاره نمود و افزود: پس از این مرحله اضافات کاغذی نسخه بریده شده و در صورتیکه جلد اصلی کتاب قابل ترمیم باشد ترمیم و در غیر اینصورت برای آن جلد تهیه می گردد.