Mukaddes Hz.Abbas (O'na selâm olsun) Türbesi’nin el yazmaları El Yazmaları Restorasyon Merkezi tarafından işte böyle restore ediliyor (Foto haber)

Mukaddes Hz.Abbas (Allah'ın selâmı üzerine olsun) Türbesi Kültür ve Düşünce İşleri Bölümü El Yazmaları Restorasyonu Merkezi; adından da anlaşılacağı üzere Mukaddes Hz.Abbas (Allah'ın selâmı üzerine olsun) Türbesi’nin el yazmalarının restorasyonundan sorumlu merkez. Merkez personeli Mukaddes Türbe’nin el yazmalarını en iyi şekilde restore etmek için büyük emekler sarf ediyor. Merkez personeli; el yazmalarının bazıları yüzyıllar öncesine dayanan bir tarihe sahip olduğundan en modern bilimsel teknikleri uygulayarak ve tarihi değeri bulunan kitapların korunmasına yönelik dünya standartlarını gözeterek restorasyon çalışmalarını yürütüyor. El yazmalarının restorasyonunu, korunmasını ve en iyi şekilde sergilenebilmesini hedefleyen bu çalışmalar birkaç aşamadan oluşuyor.

Uluslararası El-Kefîl Ağı el yazmalarının restore edilirken geçtiği aşamalar hakkında daha fazla bilgi almak için El Yazmaları Restorasyonu Merkezi Leys Ali Lutfî ile bir araya geldi. Lutfî şunları söyledi: “Bildiğiniz üzere Mukaddes Hz.Abbas (O'na selâm olsun) Türbesi çok sayıda tarihi kitap, müellef ve el yazmasını deposunda bulundurmaktadır. Bunlardan bir kısmı yüzyıllar öncesine dayanmaktadır. Bu büyük tarihi değerler uzun yıllar boyunca ihmale maruz bırakıldı ve sorunları çözülmediği için çoğunda bir telef hali ağır basıyor. Bu sebeple de Mukaddes Türbe bu müelleflerin ve el yazmalarının bakımını ve restorasyonunu yapacak bir merkez inşa (etti).”

“Tüm el yazmaları, belgeler, haritalar vb arşiv malzemeleri birçok aşamalardan geçmektedir. Birbirini ardı sıra takip eden bu aşamalarda (bu malzemelere) ne kadar zarar geldiği öğreniliyor, bu (bilgi) doğrultusunda da restore edilmeleri için özel adımlar (uygulanıyor). Bu aşamalardan bazısı şöyle:”

“Biyolojik laboratuar: Burada mikroskobik canlılar ve haşerelere ne kadar maruz kalındığı iyice analiz edilip ince teşhis yapılıyor. Kullanılacak kağıtların elyafı analiz edilip bulunuyor. (Ayrıca el yazmalarındaki) eski derilerin ne kadar kuvvetli ve ne kadar sağlam olduğu analiz ediliyor. Analiz bittikten sonra analizin sonucuna dair detaylı rapor yazılıyor ve iş kimya laboratuarına taşınıyor.”

Kimya laboratuarı: Bu laboratuarda derilerin ne kadar güçlü ve sağlam olduğu ve çalışmaya ne kadar elverişli olduğu analiz ediliyor. (Ayrıca) yıkama, destek (takviye), yapıştırıcı hazırlama vb restorasyon işleminde yapılacak işlemlerde kullanmaya uygun formülü bulmak için mürekkepler, boyalar ve mühürler analiz ediliyor. Formüllerden etkilenmeyecek mühürler ve yazılar ile kağıdın ph seviyesi ve nasıl restore edileceği tespit edilip yağ artıkları ve kirler kaldırılıyor. Analiz bittikten sonra detaylı bir rapor yazılıyor ve bu raporda işin gerektirdiği tüm tavsiyeler ile kaçınılması gereken tüm sakıncalı (hususlar) belirtiliyor. Ardından (bakımı ve restorasyonu yapılacak) kitap restorasyon bölümüne taşınıyor.”

“Analiz ve zararların değerlendirilmesinin ardından yaşanan zararın restorasyonuna geçiliyor. Bu da birçok aşamalı (bir süreçtir). Bu aşamalarda şunlar yapılıyor:”

• 1- Kurşun kalemle küçük ve net bir şekilde sayfalar numaralandırılıyor.
• 2- Sayfalar görüntülenip sayfalarda ya da kapakta bulunan zararlar, yırtılmalar ve oynanmalar ile haşerelerin ve kemirgenlerin etkileri doğrulanıyor. Ayrıca çalışmaların öncesi ile sonrasının karşılaştırılabilmesi için el yazması birçok açıdan görüntüleniyor.
• 3- El yazması açılıp birbirine yapışan kağıtlar birbirinden ayrılıyor.
• 4- Kitap merkezde bulunan temizlik araçları ve kimyasal raporun tavsiyeleri doğrultusunda mekanik olarak temizleniyor.
• 5- Kağıtlardaki yarıklar ve eksikler (Kimya laboratuarının verdiği rapor doğrultusunda) iki yöntemle tamamlanıp restore ediliyor.

(Bu yöntemler şöyle)

İlki: Japon kağıdı olarak bilinen doğal kağıt ve doğal yapıştırıcı kullanılarak restorasyon

İkincisi: Kağıt hamuru kullanılarak restorasyon. Bu ya suyla, ya alkolle ya da ikisinin birden karışımı ile yapılıyor.

• 6- Restorasyon işlemleri tamamlandıktan sonra restorasyon için kullanılan kağıtların fazlalıkları kitabın eski ölçüleri doğrultusunda kesiliyor.
• 7- Malzemelerin hepsi tıpkı eski halinde olduğu gibi bir araya getiriliyor. Bu da ya eski halindeki gibi dikilerek yapılıyor; ya da eski dikiş parçalanmış veya net olmayan bir şekilde yapılmışsa yeni bir yöntemle dikiliyor.

Kitap haline getirme işlemi ise birkaç şekilde yapılıyor:

• - Eski kapak restore edilip el yazmasına geri konuyor.
• - Eski deri kaybolmuşsa ya da telef olmuşsa doğal deriden yeni bir kapak üretiliyor
• - Doğal deriden yeni bir kapak üretilip teknik bir yöntemle nakşedilip kazınıyor.
• - Kitabın yatay olarak korunabilmesi için asitsiz kartondan bir kutu yapılıyor.

“Çalışmalar tamamlandıktan sonra el yazması ya da belge görüntüleniyor. Görüntülemede el yazmasının ya da belgenin çalışma öncesi ve sonrasının karşılaştırılması için zarar gören kısımlara odaklanılıyor. Nihai bir rapor yazılarak restorasyon kapsamında yapılan tüm çalışmalar ve kullanılan maddelerin hepsi belirtiliyor. Çalışma öncesi ve sonrası fotoğraflar ile raporlar da bir CD’ye yazılıp korunmak üzere sevk edilen el yazmasına ekleniyor.”