با فرارسيدن پانزدهم رجب سالروز وفات عقیله بنی هاشم و ام المصائب حضرت زینب (سلام الله علیها) حزن و اندوه شیعیان را فرا گرفت.
از جمله صفاتی که حضرت امام سجاد (علیه السّلام) در هنگامی که حضرت زینب (سلام الله علیها) در کوفه پس از عاشورا خطبه می خواندند؛ معرفی و توصیف کردند:« عالمة غير معَلّمة و فاهِمة غير مفهّمة» بود. حضرت زینب (سلام الله علیها) که در خاندان عصمت پرورش یافته بود به حق برازنده چنین صفاتی است. ایشان در فصاحت، زهد و عبادت و صبر و استقامت همچون پدر خود حضرت امیر المومنین (علیه السّلام) و مادر بزرگوارشان حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بودند. حضرت زینب (سلام الله علیها) در پرتو علم امامت حضرت امیرالمومنین و حضرت امام حسن و حضرت امام حسین (علیهم السّلام) بالیدند و به کمال مدارج انسانی رسیدند.
ایشان ام المصائب نام گذاری شدند، زیرا مصیبتهای زیادی را از وفات جدشان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و مصیبت شهادت مادر و پدرشان و مصیبتهای شهادت دو برادر را متحمل شدند و دو فرزندش عون و محمد در واقعه عاشورا در راه نصرت دین در جلوی چشمانش شهید شدند و خاندان عصمت به همراه ایشان اسیر شدند و تا کوفه و شام رفتند. بانوی حرم نشین خاندان عصمت به مجلس نابکاران فاسق برده شد؛ در مجلس ابن زیاد لعنت الله علیه با رفتار حقیرانه او و شماتتش مقابله کردند و سپس همراه با کاروان در بند عصمت و طهارت در حالی که سر مبارک برادرش و فرزندانش و اهل بیتش جلوی چشمان او و دیگر بانوان و کودکان حرم آل الله بود به دمشق منتقل شدند و علی رغم میل قلبی در مجلس یزید لعنت الله حضور یافتند.
این بانوی بزرگ فضایل بیشماری دارند و از منزلت و جایگاه رفیعی نیز در بین شیعیان برخور دارند.
زینب (سلام الله علیها) پیام رسان عاشورا
حضرت امام حسین (علیه السلام) به خاطر بدعتهایی که در دین جد بزرگوارش خاتم پیامبران (صلی الله علیه و آله) پدید آمده بود با یزید ملعون بیعت نکردند. مردم مناطق مختلف از این ماجرا آگاه شدند و یزید امام حسین (علیه السّلام) را تحت فشار قرار داد و سرانجام در سرزمین کربلا دستور یزید مبنی بر تنگ گرفتن بر حضرت سیدالشهدا (علیه السّلام) سبب جنگ نابرابری شد که خاندان عصمت و هاشمیان و تنی چند از یاران در یک طرف و چندین هزار نفر سپاه کفر و باطل در سوی دیگر میدان با هم به مقابله برخاستند.
پیام عاشورا رسوا نمودن بنی امیه و هر گونه بدعت و دوری از سنت نبوی بوده است که این معنا را حضرت زینب (سلام الله علیها) شاگرد مکتب وحی به خوبی دریافته بودند و در هر فرصتی در کوفه و شام و حتی در باقی عمر شریفشان مطرح نمودند و به نیکویی صفات والا و منزلت بی همتای خاندان عصمت به خصوص حضرت امام حسین (علیه السّلام) را مطرح نمودند.
حضرت زینب (سلام الله علیها) در سخت ترین مراحل زندگی حتی در کاخ ستم و در برابر دیدگان ظالمان و مستکبران نمونه شجاعت بودند و زبان گویا و دارای بینشی بی مثال بودند که پس از شروع به خطابه دشمنان را پست و بی منزلت نمودند و اهداف امام حسین (علیه السّلام) را به خوبی تبیین نمودند و خاندان عصمت (علیهم السّلام) را در جایگاه عزت و کرامت نشاند.
ایشان در مجلس یزید (لعنه الله) فرمودند: ظننت يا يزيد حيث أخذت علينا أقطار الأرض، وآفاق السماء، فأصبحنا نساق كما تساق الاسارى ان بنا على الله هوانا، وبك عليه كرامة، وان ذلك لعظم خطرك عنده، فشمخت بأنفك، ونظرت في عطفك ، جذلان مسرورا، حين رأيت الدنيا لك مستوسقة ، والأمور متسقة، وحين صفا لك ملكنا وسلطاننا فمهلا مهلا، أنسيت قول الله تعالى: « وَلاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِّأَنفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُواْ إِثْمًا وَلَهْمُ عَذَابٌ مُّهِينٌ.»
« فكد كيدك، واسع سعيك، وناصب جهدك، فو الله لا تمحو ذكرنا، ولا تميت وحينا، ولا يرحض عنك عارها، وهل رأيك الا فند وأيامك الا عدد، وجمعك إلا بدد، يوم ينادى المنادي ألا لعنة الله على الظالمين.»
ای یزید آیا گمان می بری این که اطراف زمین و آفاق آسمان را بر ما تنگ گرفتی و راه چاره را بر ما بستی که ما را به مانند کنیزان به اسیری برند، ما نزد خدا خوار و تو سربلند گشته ای و دارای مقام و منزلت شده ای؟ پس خود را بزرگ پنداشته به خود بالیدی، شادمان و مسرور گشتی که دیدی دنیا چند روزی به کام تو شده است و کارها بر وفق مراد تو می چرخد و حکومتی که حق ما بود در اختیار تو قرار گرفته است. آرام باش، آهسته تر. آیا فراموش کرده ای قول خداوند متعال را «گمان نکنند آنان که کافر گشته اند این که ما آنها را مهلت می دهیم به نفع و خیر آنان است، بلکه ایشان را مهلت می دهیم تا بیشتر گناه کنند و آنان را عذابی دردناک باشد.»
هر نيرنگی كه می خواهی به كارگير و هر اقدامی كه توانی بكن و هر كوشش كه داری دريغ مدار، سوگند به خدا كه نه نام ما را محو توانی كرد و نه آن قدرت را داری كه نور وحی را خاموش كنی و به غايت ما نخواهی رسيد و ننگ اين ستم را نتوانی زدود. رأی تو سست است و شماره ايّام دولتت اندک و جمعيّتت پراكنده شوند. آن روز منادی فرياد زند: «آگاه باشيد، لعنت خدا بر گروه ستمگر باد.»
وفات حضرت زينب کبری (سلام الله علیها)
سیره نویسان و تاريخ نگاران سال وفات حضرت زینب (سلام الله علیها) را 62 هجری یا 65 هجری نقل نموده اند.