اعمال آخرین شب ماه مبارک رمضان

شب آخر ماه رمضان، (كه محتمل است امشب باشد) شب بسیار مبارکی است. برای این شب چند عمل روايت شده:
اول: غسل
دوم: زیارت امام حسین (عليه السلام)
سوم: خواندن سوره انعام و کهف و یس و صد مرتبه (أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ)
چهارم: دعای ذیل که شیخ کلینی از امام صادق (عليه السلام) نقل کرده قرائت گردد.
(اَللّـهُمَّ هذا شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أَنْزَلْتَ فيهِ الْقُرْآنَ وَقَدْ تَصَرَّمَ، وَأَعُوذُ بِوَجْهِكَ الْكَريمِ يا رَبِّ أنْ يَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَيْلَتي هذِهِ، أو يَتَصَرَّمَ شَهْرُ رَمَضانَ وَلَكَ قِبَلي تَبِعَةٌ أو ذَنْبٌ تُريدُ أن تُعَذِّبَني بِهِ يَوْمَ ألقاك).
پنجم: این دعا قرائت شود: (يا مُدَبِّرَ الأُمُورِ، يا باعِثَ مَنْ في الْقُبُورِ، يا مُجْرِيَ الْبُحُورِ، يا مُلَيِّنَ الْحَديدِ لِداوُدَ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآل مُحَمد وافْعَلْ بي كَذا وَكَذا (حوائج خود را طلب كنيد) اللَّيْلَةَ اللَّيْلَةَ).
ششم: ماه رمضان را به دعاهای وداع که شیخ کلینی و صدوق و شیخ مفید و طوسی و سید بن طاووس (رضوان الله علیهم) نقل کرده‌ اند وداع گوید. شاید بهترین آن‌ها دعای چهل و پنجم صحیفه کامله باشد و سید بن طاووس از امام صادق (عليه السلام) روايت كرده که: هر که در شب آخر ماه رمضان آن ماه شریف را وداع کند و بگوید: (اَللّـهُمَّ لا تَجْعَلْهُ آخرَ الْعَهْدِ مِنْ صِيامي لِشَهْرِ رَمَضانَ وَأعُوذُ بِكَ أَنْ يَطْلُعَ فَجرُ هذِهِ اللَّيْلَةِ إلاّ وَقَد غَفَرْتَ لي) خداوند متعال قبل از اینکه صبح شود او را بیامرزد.
شيخ صدوق از جابر بن عبد الله انصاری روایت كرده که گفت: رفتم به خدمت حضرت رسول (صلی الله علیه و آله وسلم) در جمعه آخر ماه رمضان چون نظر آن حضرت بر من افتاد فرمود: ‌ای جابر؛ این جمعه آخرین جمعه ماه رمضان است، پس آن را وداع کن و بگو (اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِیَامِنَا إِیَّاهُ فَإِنْ جَعَلْتَهُ فَاجْعَلْنِی مَرْحُوما). پس به درستی که هر که این دعا را در این روز بخواند از دو خصلت نیکو ظفر می‌ یابد «یا رسیدن به ماه رمضان آینده یا به آمرزش خدا و رحمت بی انتها او دست خواهد یافت.» سید بن طاووس و کفعمی از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله وسلم) نقل كرده اند که فرمود: هر که در شب آخر ماه رمضان ده رکعت نماز گزارد و در هر رکعت حمد را یک مرتبه و توحید را ده مرتبه تلاوت کند، و در رکوع و سجود ده مرتبه سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ و بعد از هر دو رکعت تشهد بخواند و سلام دهد، و بعد از تمام شدن ده رکعت سلام دهد و هزار مرتبه استغفار کند وبگوید أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ و بعد از استغفار سر به سجده گذارد و بگوید در حال سجود یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ یَا رَحْمَانَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِیمَهُمَا یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ یَا إِلَهَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ تَقَبَّلْ مِنَّا صَلاتَنَا وَ صِیَامَنَا وَ قِیَامَنَا) قسم به حق آنکه مرا براستی به نبوت مبعوث فرموده که جبرئیل مرا خبر داد از اسرافیل از پروردگار خود تبارک و تعالی که سر از سجده بر نداشته باشد که خداوند او را بیامرزد و ماه رمضان را از او قبول کند و گناهان او را ببخشد.
این نماز در شب عید فطر نیز روایت شده و لکن در آن روایت است که تسبیح أربع را در رکوع و سجود به جای تسبیح رکوع و سجود بخواند و به جای اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا تا به آخر دارد اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ تَقَبَّلْ صَوْمِی وَ صَلاتِی وَ قِیَامِی .