نگهداری هزاران اثر تاریخی و ارزشمند در مخزن نسخ خطی آستان قدس عباسی

نسخ خطی از اهمیت و تاثیرگذاری بسیاری در زندگی انسانها و حفظ علوم، معارف ، هنر، ادبیات، تاریخ و نیز معرفی تمدن بشریت برخوردار است.

اسامه نقشبندی، مورخ عراقی در مقاله ای که سابقا در مجله "تراثیات قاهره" چاپ ومنتشر شده، نوشته است: «مهاجمان خارجی اهمیت فراگیر نسخ خطی در زندگی ملتها را دریافتند، پس آنها را هدف قرار دادند تا جاییکه مخازن نسخ خطی را تخریب و آثار آن را به سرقت بردند».

مخزن نسخ خطی آستان قدس عباسی از مخازن معرفتی بزرگ معاصر است که تاریخ تاسیس آن به سال 1382 هجری قمری بر می گردد. این مخزن در آن زمان بالغ بر پنج هزار جلد کتاب و منبع مهم را دارا بود و همچنین هزار نسخه خطی را شامل می شد.

بسیاری از این نسخ خطی نفیس از سوی حزب منحله بعث مصادره شد. همچنین کتب بسیاری هنگام حمله نیروهای بعثی به کربلای معلی وهتک حرمت به آستان های مقدس از سوی سربازان این رژیم در انتفاضه شعبانیه سال 1411 هجری قمری مصادره و یا نابود شدند.

در کتاب "تاریخ الحركه العلمیه فی كربلا" آمده است، خزانه نسخ خطی آستان عباسی در قرن گذشته شامل 109 نسخه خطی بسیار قدیمی و با ارزش بود که در میان آنها مصاحف قدیمی و ارزشمندی نیز وجود داشت.

النقشبندی به سه مصحف که یکی از آنها به خط کوفی نوشته شده و دارای ارزش تاریخی و باستانی بسیار است اشاره کرده است. گنجینه نسخ خطی آستان عباسی به دلیل برخورداری از جواهرات، فرشها، اشیای گرانقیمت و غیره، مانند گنجینه آستان حسینی از سرقت و غارت در دوره های مختلف در امان نبوده و موجب حرص و طمع مهاجمان و متجاوزان شده است.

در کتاب "تراجیدیا كربلاء" نوشته ابراهیم الحیدری آمده است که حرم مطهر حضرت عباس (علیه السلام) دارای گنجینه ای حاوی اشیای گرانبها است و در آن مصحفی بزرگ به خط کوفی و طلا کاری شده و 16 مصحف بزرگ دیگر به علاوه دو مصحف کوچک با خط کوفی وجود دارد.

بازسازی کتابخانه و دار المخطوطات آستان قدس عباسی و بازگشایی آن بعد از سقوط نظام صدام و نیز همسویی کتابخانه با تحولات و پیشرفتهای علمی و فرهنگی از توفیقات خداوند تبارک وتعالی بوده است.

توجه و اهتمام مرجعیت عالی دینی حضرت آیت الله العظمی سید علی سیستانی (دام ظله)، نیز تاثیر بسیاری در بازسازی کتابخانه های عتبات مقدسه داشته است. کتابخانه آستان عباسی با هزاران منبع، پشتیبانی و واحدهای جدیدی در آن تاسیس شد که از جمله آن واحد کتابخانه الکترونیکی، فهرست نویسی، تحقیق و کپی برداری است.

پس از گذشت کمتر از سه سال از آغاز بازسازی، رشد کیفی ایجاد شد و تعدادی از واحدهای مهم مانند واحدهای ترمیم نسخ خطی، واحد عکسبرداری از نسخ، واحد فهرست نویسی، واحد تالیف و مطالعات ایجاد شد.

در حال حاضر در مخزن آستان قدس عباسی هزاران نسخه خطی وجود دارد. نوری الموسوی، سرپرست دار المخطوطات در این باره اظهار داشت: سر انجام تلاشها برای این اقدام بزرگ، ودیعه نهادن حدود پنج هزار نسخه ی خطی در مخزن کتابخانه آستان قدس است که یکی میراث فرهنگی و ادبی انسانی محسوب می شود و نیز دستیابی به حدود 150 هزار نسخه خطی مصور با به روزترین فناوریها که بر اساس معاهدات و موافقت نامه های همکاری مشترک فیمابین آستان مطهر عباسی و مهم ترین کتابخانه ها و دار المخطوطات و با هدف تبادل فرهنگی حاصل شده است.